Nhà
thơ Phạm Tiến Duật có câu thơ thật độc đáo:
“Không có kính không phải vì xe không có
kính
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi”
Và
trên chiếc xe ấy, người chiến sĩ lái xe đã:
“Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
Thấy con đường chạy thẳng vào tim.
Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái”.
Câu 1:
Những câu thơ vừa dẫn trích trong tác phẩm nào? Cho biết năm sáng tác của tác
phẩm đó.
Câu 2:
Chỉ ra từ phủ định trong câu thơ độc đáo trên. Việc dùng liên tiếp từ phủ định ấy
nhằm khẳng định điều gì và góp phần tạo nên giọng điệu nào cho bài thơ?
Câu 3:
Dựa vào khổ thơ trên, hãy viết đoạn văn nghị luận khoảng 12 câu theo cách lập
luận diễn dịch làm rõ cảm giác của người chiến sĩ lái xe trên chiếc xe không
kính, trong đó có sử dụng câu phủ định và phép thế (gạch dưới câu phủ định và
những từ ngữ dùng làm phép thế)
Câu 4:
Chép lại hai câu thơ liên tiếp sử dụng từ phủ định trong tác phẩm (được xác định
ở câu hỏi 1)
Gợi ý
Câu 1: Xuất xứ và năm sáng tác:
-
Những câu thơ trích trong “Bài thơ về tiểu
đội xe không kính”
-
Sáng tác năm 1969.
Câu 2: Chỉ ra từ phủ định và tác dụng của
việc sử dụng từ phủ định:
-
Từ phủ định là từ: “không có”, “không phải” (hoặc “không”)
-
Việc dùng liên tiếp từ phủ định trên nhằm khẳng định:
+
Nguyên nhân vì sao chiếc xe không có kính. Đó là do “Bom giật bom rung kính vỡ
đi rồi”.
+
Phản ánh rõ hiện thực khốc liệt của cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước diễn ra
trên tuyến đường Trường Sơn.
-
Cách sử dụng liên tiếp từ phủ định cũng góp phần tạo nên giọng điệu ngang tàng,
thản nhiên, câu thơ rất gần với câu văn xuôi.
Câu 3: Viết đoạn văn làm rõ cảm giác của
người chiến sĩ lái xe trên chiếc xe không kính:
-
Cảm nhận được cảm giác mạnh mẽ, đột ngột cụ thể của người lái xe ngồi trong chiếc
xe không kính.
-
Qua khung cửa xe không có kính chắn gió, người lái xe tiếp xúc trực tiếp với thế
giới bên ngoài:
-
Điệp ngữ “nhìn thấy” kết hợp với các hình ảnh được liệt kê: “gió”, “con đường”,
“sao trời”, “cánh chim” đã làm rõ những khó khăn mà người lính lái xe đang phải
đối mặt khi làm nhiệm vụ, nhưng cũng mang lại cho họ cảm giác thích thú: “xoa mắt
đắng”, “chạy thẳng vào tim”, “Như sa như ùa vào buồng lái” => Nghệ thuật
nhân hóa: “xoa”, “chạy thẳng”, “sa”, “ùa’ khắc họa cảm giác rất cụ thể của người
lính.
-
Qua các điệp ngữ “thấy” và “như”, khổ thơ cũng diễn tả một cách chính xác và gợi
cảm tốc độ của những chiếc xe đang lao nhanh ra chiến trường. Người đọc cảm nhận
được đoạn đường của xe chạy: khi thì là con đường chạy thẳng: “con đường chạy
thẳng vào tim”, khi thì xe đang chạy ở lưng chừng núi, ở độ cao tiếp xúc với “sao
trời”, với “cánh chim”. Người đọc cảm nhận được cung đường gập ghềnh, khúc khuỷu
đầy khó khăn mà người lính lái xe phải vượt qua.
-
Qua cảm giác mạnh, đột ngột của người lính lái xe khi ngồi trong buồng lái, người
đọc thấy được thái độ bất chấp khó khăn, nguy hiểm và tâm hồn lạc quan, trẻ
trung, yêu đời của người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn qua hình ảnh:
“...Sao trời và đột ngột cánh chim
Như sa như ùa vào buồng lái”