Hướng dẫn hiệu đính bản dịch máy

Mục tiêu và phạm vi

Các hướng dẫn này nhằm giúp khách hàng và các nhà cung cấp dịch vụ đặt ra các mong muốn rõ ràng và có thể sử dụng làm cơ sở để hướng dẫn những người hiệu đính bản dịch máy.

Hướng dẫn hiệu đính bản dịch máy của mỗi công ty sẽ khác nhau tùy thuộc vào phạm vi các tham số. Trên thực tế, không thể trình bày một loạt các hướng dẫn có thể đáp ứng tất cả tình huống. Chúng tôi mong rằng các tổ chức sử dụng các hướng dẫn cơ bản này và sẽ điều chỉnh cho phù hợp với mục đích riêng của mình. Nhìn chung, các hướng dẫn này giả thiết rằng người biên dịch được trả tiền thực hiện công việc hiệu đính bản dịch máy song ngữ (chứ không phải đơn ngữ), nhưng trong một số trường hợp công việc này có thể do chuyên gia hoặc tình nguyện viên thông thạo hai thứ tiếng thực hiện. Các hướng dẫn này không áp dụng riêng cho hệ thống hoặc ngôn ngữ cụ thể nào.

Đề xuất

Để giảm mức độ hiệu đính cần thiết (bất kể cặp ngôn ngữ, hướng viết, loại hệ thống hoặc lĩnh vực), chúng tôi khuyên cần thực hiện các công việc sau:

Điều chỉnh hệ thống một cách phù hợp, đó là đảm bảo từ điển cấp cao và mã ngôn ngữ dành cho các hệ thống RBMT hoặc đào tạo bằng dữ liệu rõ ràng, chất lượng cao, phù hợp cho từng lĩnh vực dành cho các hệ thống dữ liệu hoặc hệ thống lai.
Đảm bảo nội dung nguồn có chất lượng tốt (đó là: viết đúng chính tả, đúng dấu chấm câu, rõ ràng) và nếu có thể, điều chỉnh để dịch bằng MT (đó là sử dụng các quy tắc biên tập nội dung cụ thể phù hợp với hệ thống MT định sử dụng).
Tích hợp quản lý thuật ngữ qua các hệ thống biên soạn nội dung nguồn, hệ thống Dịch máy (MT) và hệ thống Bộ nhớ dịch (TM).
Đào tạo người hiệu đính trước.
Kiểm tra chất lượng bản dịch MT thô trước khi thương lượng về định mức và giá cũng như đưa ra các mong muốn thích hợp.
Thống nhất về định nghĩa chất lượng cuối cùng của thông tin cần hiệu đính dựa theo loại người dùng và mức độ chấp nhận.
Trả tiền cho người hiệu đính để họ cung cấp phản hồi có cấu trúc về các lỗi MT thường gặp (và nếu có thể hướng dẫn họ làm như vậy) để cải thiện hệ thống theo thời gian.

Hướng dẫn hiệu đính bản dịch máy

Giả thiết đã triển khai các đề xuất ở trên, chúng tôi đề xuất một số hướng dẫn cơ bản về hiệu đính bản dịch máy. Công sức khi hiệu đính dịch máy sẽ được xác định thông qua hai tiêu chí:

Chất lượng của bản dịch thô bằng MT.
Chất lượng mong muốn cuối cùng về nội dung.

Để đạt đến chất lượng tương tự như “bản dịch và sửa đổi có chất lượng cao do con người thực hiện” (hay còn gọi là “chất lượng có thể xuất bản”), cần thường xuyên hiệu đính đầy đủ. Đối với chất lượng thuộc tiêu chuẩn thấp hơn, thường gọi là “đủ tốt” hoặc “phù hợp cho mục đích”, nên thường xuyên hiệu đính qua. Tuy nhiên, hiệu đính qua bản dịch MT chất lượng tồi có thể không làm cho bản dịch đạt tiêu chuẩn chất lượng ở mức có thể xuất bản. Mặt khác, nếu chất lượng bản dịch thô bằng MT có chất lượng tốt, thì chỉ cần hiệu đính qua mà không cần hiệu đính đầy đủ để đạt được chất lượng có thể xuất bản. Do đó, thay vì làm rõ sự khác biệt giữa hướng dẫn về hiệu đính qua và hiệu đính đầy đủ, chúng tôi sẽ làm rõ sự khác biệt giữa hai mức chất lượng mong muốn. Các mức khác có thể xác định, nhưng chúng tôi muốn đơn giản hóa các khái niệm ở đây. Các hướng dẫn đề xuất dưới đây được khái niệm hóa thành các nhóm hướng dẫn trong đó có thể chọn các hướng dẫn riêng tùy vào nhu cầu của khách hàng và chất lượng bản dịch thô bằng MT.

Hướng dẫn để đạt được chất lượng “đủ tốt”

“Đủ tốt” được xác định là có thể hiểu được (đó là bạn có thể hiểu được nội dung chính của thông điệp), chính xác (bản dịch chuyển tải nội dung như nội dung nguồn), nhưng chưa thuyết phục về mặt văn phong. Nội dung có thể giống nội dung do máy tính tạo ra, cú pháp hơi khác thường một chút, ngữ pháp có thể không hoàn hảo nhưng thông điệp thì chính xác.

Hướng đến bản dịch chính xác về ngữ nghĩa.
Đảm bảo không vô tình đưa vào hoặc bỏ sót thông tin.
Hiệu đính bất kỳ nội dung gây phản đối, không thích hợp hoặc không chấp nhận được về khía cạnh văn hóa.
Sử dụng càng nhiều bản dịch thô bằng MT càng tốt.
Có áp dụng các quy tắc cơ bản về chính tả.
Không cần thực hiện các sửa đổi chỉ về văn phong.
Không cần thay đổi lại cấu trúc của câu chỉ để nhằm cải thiện tính trôi chảy tự nhiên của nội dung.

Hướng dẫn để đạt chất lượng tương tự hoặc bằng với bản dịch do người dịch:

Mức chất lượng này thường được xác định là hiểu được (đó là người dùng cuối có thể hiểu hoàn toàn nội dung của thông điệp), chính xác (bản dịch chuyển tải nội dung như nội dung nguồn), tốt về văn phong mặc dù văn phong có thể chưa tốt như văn phong của người dịch bản địa. Cú pháp bình thường, ngữ pháp và dấu chấm câu chính xác.

Hướng đến bản dịch đúng về mặt ngữ pháp, cú pháp và ngữ nghĩa.
Đảm bảo thuật ngữ chính được dịch chính xác và thuật ngữ chưa được dịch nằm trong danh sách thuật ngữ “Do Not Translate” (Không cần dịch) của khách hàng”.
Đảm bảo không vô tình đưa vào hoặc bỏ sót thông tin.
Hiệu đính bất kỳ nội dung gây phản đối, không thích hợp hoặc không chấp nhận được về khía cạnh văn hóa.
Sử dụng càng nhiều bản dịch thô bằng MT càng tốt.
Có áp dụng các quy tắc cơ bản về chính tả, dấu chấm câu và dấu gạch ngang.
Đảm bảo định dạng chính xác.

Xin cảm ơn mọi người đã giúp đỡ để cùng nhau xây dựng các hướng dẫn này. Chúng tôi rất may mắn khi nhận được sự giúp đỡ của các thành viên TAUS, các cơ quan chính phủ và tổ chức dịch thuật. Quý vị có thể tìm thấy thông tin chi tiết về nhóm dự án và quy trình để xây dựng các hướng dẫn này tại đây.

Xin đặc biệt cảm ơn Sharon O'Brien, Đại học Dublin City và Fred Hollowood, Symantec cũng như Ủy ban Tư vấn TAUS về sự hỗ trợ và sự nhiệt tình trong việc xây dựng các hướng dẫn này.

Xem thêm: Hiệu đính là gì? Hiệu đính bản dịch tại Dịch thuật Đại Việt.